اگر در مهمانی، روی لباستان غذا بریزد، احساس می کنید همه در حال نگاه کردن به شما هستند؟ یا موقعی که در جمع یا عموم هستید فکر می کنید دیگران در مورد شما حرف می زنند یا به شما می خوانند؟ در ادامه به توضیح این موضوع (تئوری اثر نورافکن) در بحث اقتصاد رفتاری می پردازیم.

تئوری spotlight effect(اثر نورافکن)

افراد تمایل دارند تا میزان توجه دیگران به جنبه های ظاهری یا رفتاری خودشان را بیش از حد ارزیابی کنند.به این تئوری spotlight effect (اثر نورافکن) گفته می شود. توماس گیلوویچ در آزمایشی،افرادی را با تیشرت هایی با تصاویر خجالت آور به مهمانی فرستاد.از آنها پرسید که فکر می کنید چند نفر متوجه تصویر تیشرت شما شدند؟

تصویر بالا دقیقا تصویر آزمایش نیست اما تصویر آزمایش از barry manilowبوده است.

بعد از مهمانی از افراد داخل مهمانی هم همان سوال را پرسیدند. میزان تخمین خود افراد بسیار بیشتر از واقعیتی است که دیگران تیشرت را دیدند.

چرا فکر می کنیم اینقدر به ما توجه می شود؟

مغز انسان زمانی که آگاهانه متوجه تغییری در خودش شود، بسیار بر آن تمرکز می کند.(انسانها ویژگی خود محوری دارند.) از طرفی ما قضاوت دیگران را نمی دانند. پس مغز کار راحت را انجام می دهد: تصور می کند، دیگران همان فکری را می کنند که خودمان در مورد خودمان فکر می کنیم.

این مساله می تواند به توهم شفافیت منجر شود. یعنی در گفتگوها تصور می کنیم مثلا دیگران از ناراحتی ما آگاه هستند و با این پیش فرض با آنها گفتگو می کنیم.فکر میکنیم هرچه میدانیم را دیگران نیز می دانند. اگر این اثر را کنترل نکنیم موجب اضطراب اجتماعی می شود.

همچنین بسیاری از اوقات بخاطر این طرز تفکر سراغ خیلی از افکار یا ایده ها نمی رویم.چون میزان قضاوت دیگران را بیشتر از واقعیت تصور می کنیم. برعکس این قضیه نیز صدق می کند،بر رفتارها و یا اعمالی که از خودمان تمرکز نداریم، تصور میکنیم دیگران کمتر از ما  متوجه آن می شوند. مثل افراد سیگاری که فکر می کنند، عادتهای سیگار کشیدنشان برای دیگران،آزار و دردسر ایجاد نمی کند.

در این مطلب در مورد تئوری اثر نورافکن صحبت کردیم و سعی کردیم برای شما آن را واضح بیان کنیم.امیدواریم از این مطلب خوشتان آمده باشد.

حامد زرندی

مشاهده پروفایل

حامد زرندی هستم، استراتژیست رفتاری. در حال حاضر در دو بخش پروژه های اقتصاد رفتاری در بازاریابی و آموزش اقتصاد رفتاری فعالیت میکنم. پروژه های اقتصاد رفتاری در بازاریابی به دو قسمت، قیمت گذاری رفتاری و استفاده از اقتصاد رفتاری در کمپین های تبلیغاتی تقسیم می شود. در بحث آموزش هم، مباحث: قیمت گذاری رفتاری، اقتصاد رفتاری در بازاریابی و مفاهیم اقتصاد رفتاری را در سازمان ها آموزش میدهم.
حامد زرندی در متمم
حامد زرندی در علم نت
حامد زرندی در مدرسه بازاریابی
حامد زرندی در اینستاگرام